Bronşial Astma
Bronşial astma, çocukluk çağında görülen kronik hastalıklar arasında ilk sırayı alır. Astma semptomları, tanı koydurucu kriterleri ve doğal gidişi bilindiği takdirde erken tanı konabilir, astma akut atakları önlenebilir ve hastalığın şiddeti azaltılabilir. Ayrıca çocukların okul, spor, oyun gibi günlük aktivitelerini düzenli sürdürebilmeleri sağlanabilir. Tüm bu hedeflere ulaşabilmek için erken tanı ve ilaç tedavisi yanında hasta ve ailesine astmanın kontrol altında tutulabilmesine yönelik eğitim verilmelidir.
Çocuklarda astım belirtileri nelerdir?
Çocuklar yakınmalarını belirtemediklerinden tanı daha çok anne ve babanın ifadesine göre konulur. Sürekli veya ataklar halinde gelen öksürük, astım için ipucu olmalıdır. Bunun dışında tekrarlayan hırıltı ve nefes darlığı astımı düşündürmelidir. Astmalı çocukların %50-80’ninde beş yaşından önce astma semptomları ortaya çıkar.
Semptomlar aşağıda sıralanmıştır.
Öksürük:
Astım öksürüğü kuru, inatçı ve tekrarlayıcıdır. Nöbetler halinde gelir, sıklıkla gece ve sabaha karşı başlayıp çocuğu uykudan uyandırabilir.
Hırıltı:
Astımın en önemli bulgularından biridir. Özellikle nefes verirken göğüsten ıslık sesine benzer bir ses duyulur. Ancak her hırıltı astım değildir. Özellikle yaşamın ilk iki yılında bebeklerde solunum yolu infeksiyonları sıktır ve hırıltılı bir seyir gösterir. Bu nedenlerle, özellikle tekrarlayan hırıltılarda astım akla getirilmelidir.
Nefes darlığı:
Sık nefes alma ve bebeklerde karnın, çocuklarda göğsün körük gibi inip kalkması ile kendini belli eder.
Ayrıca yorgunluk, beslenme problemleri, günlük aktivitelerden kaçınmak gibi ek semptomlar da mutlaka sorgulanmalıdır.
Hangi çocuklarda astım gelişme riski fazladır?
Bazı çocuklarda astım görülme riski diğerlerine göre daha fazladır. Birinci dereceden akrabalarında astım veya allerjik nezle olan çocuklarda, bebeklikte besin allerjisi veya egzeması olan çocuklarda ilerde astım gelişme riski fazladır.
Erişkinlerle kıyaslandığında astmalı çocuklarda allerjiye , herhangi bir allerjene duyarlılık daha sık görülmektedir.
Çocukta allerjiyi tanıtıcı özellikler nelerdir?
· Ailede özellikle anne-baba-kardeşlerde allerjik hastalık varlığı
· Çocukta özellikle egzema ve allerjik göz ve burun nezlesi gibi diğer allerjik hastalıkların bulunması
· Deri testleri veya bazı kan testleri ile allerjinin saptanmasıdır.
Hangi çocuklarda astma semptomları devam eder?
Okul öncesi dönemde (ilk altı yaşda) viral enfeksiyonlar nedeniyle hışıltılı atak geçiren çocukların bir kısmında ileri yaşlarda bu ataklar devam etmekte, diğer kısmında ise kaybolmaktadır.
Çocuklarda astma ataklarını tetikleyen faktörler
· Viral üst solunum yolu infeksiyonları
· Çevresel iritan ve alerjenlere maruz kalma
· Sigara
· Ev tozu akarları
· Evcil hayvanlar
· Hamamböceği
· Ev içi mantarlar
· Egzersiz
· İyi tedavi edilmeyen diğer hastalıklar
· Rinit
· Sinüzit
· Gastroözofageal reflü
· Stress, gülme, ağlama gibi emosyonel değişimler
Astmalı çocukların yaklaşık %70-90’nında deri testleri ile gösterilebilen allerji vardır. Ancak allerjisi olan bazı çocuklar astma geliştirmediği gibi, astması olan her çocukta allerji saptanmayabilir. Küçük çocuklarda hışıltının en sık sebebi viral üst solunum yolu enfeksiyonlarıdır. Ancak atopi eşliğinde hışıltı olduğu takdirde hasta astma yönünden daha yakından izlenmelidir.
Çocuklarda astım tedavisinin amacı nedir?
Temel amaçlar spor dahil normal yaşantının devam ettirilmesini sağlamak ve astım krizlerini önlemektir. Bu amaçlara ulaşabilmek için astım erken dönemde tanınmalı ve tedaviye erken dönemde başlanmalıdır. Astım kısa sürede gelip geçen bir hastalık değildir. Bu nedenle hastanın yakınması olmasa da düzenli doktor kontrolü gereklidir.
Astım nasıl tedavi edilir?
Astım tedavisinin üç ana prensibi vardır. Bunlar korunma tedavisi, ilaç tedavisi ve aşı tedavisidir.
Korunma tedavisi nedir?
Korunma tedavisi en basit ve en önemli tedavi şeklidir. İlaç gereksinimini de azaltır. Hastalar solunum yolunu tahriş eden maddelerden ve allerjenlerden sakınmalıdır.
Astım ilaçları nelerdir?
Astım ilaçları temel olarak iki gruptur: rahatlatıcı ilaçlar ve koruyucu ilaçlar. Rahatlatıcı ilaçlar sürekli kullanılmaz, öksürük hırıltı, nefes darlığı başlayınca verilir. Örneğin salbutamol, terbutalin, ipratropium vb bu gruptandır. Koruyucu ilaçlar ise astımın uzun süreli tedavisinde ve mutlaka düzenli olarak kullanılmalıdır. Bunlar arasında kortizonlu spreyler, montelukast, kromolin vb sayılabilir.